Tái định hình Dịch vụ Tài chính: Vai trò của Công nghệ Blockchain

Công nghệ blockchain đang nổi lên như một lực lượng đột phá, định hình lại các dịch vụ tài chính trên toàn cầu. Theo báo cáo The Future of Blockchain Applications: Reshaping Global Industries từ OKX và Blockworks Research (05/2025), blockchain không chỉ là nền tảng cho tiền điện tử mà còn là chất xúc tác cho sự đổi mới trong đầu tư, thanh toán, giao dịch và lưu ký. Với khả năng cung cấp các giao dịch minh bạch, an toàn và hiệu quả, blockchain đang thu hút sự chú ý từ các tổ chức tài chính truyền thống (TradFi) và các công ty công nghệ tài chính (FinTech). Bài báo này khám phá cách blockchain đang tái định hình ngành tài chính, tập trung vào ba lĩnh vực chính: token hóa tài sản, thanh toán và chuyển tiền, cũng như giao dịch và lưu ký.

Token hóa Tài sản: Mở khóa Thanh khoản và Đổi mới

Token hóa tài sản, quá trình chuyển đổi quyền sở hữu tài sản thành các token kỹ thuật số trên blockchain, đang thay đổi cách các tổ chức tài chính quản lý và giao dịch tài sản. Báo cáo nhấn mạnh rằng hơn hai phần ba các nhà lãnh đạo tài chính được phỏng vấn đang phát triển các khả năng để hỗ trợ phát hành và quản lý tài sản token hóa. Dự đoán của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy 10% GDP toàn cầu có thể được token hóa và lưu trữ trên blockchain vào năm 2027, mở ra hàng nghìn tỷ USD thanh khoản từ các tài sản hiện không lưu động như bất động sản, mỹ thuật, và tín chỉ carbon.

Các tổ chức như JP Morgan đã tiên phong với JPM Coin, một token kỹ thuật số được sử dụng để thanh toán tức thời, trong khi các quỹ ETF Bitcoin giao ngay được phê duyệt bởi SEC Hoa Kỳ vào năm 2024 đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc tích hợp tài sản số vào tài chính truyền thống. Theo Ophelia Snyder từ 21Shares, sự chấp nhận của các tổ chức đối với các sản phẩm crypto đang tăng nhanh, với tổng vốn hóa thị trường của các ETF Bitcoin đạt 116,51 tỷ USD kể từ năm 2021. Token hóa không chỉ cải thiện thanh khoản mà còn cho phép sở hữu phân đoạn, giúp các nhà đầu tư nhỏ lẻ tiếp cận các tài sản trước đây chỉ dành cho những người có vốn lớn.

Hơn nữa, token hóa tạo ra các dòng doanh thu mới thông qua các sản phẩm tài chính sáng tạo. Ví dụ, các quỹ đầu tư bất động sản token hóa (REITs) có thể giảm rào cản gia nhập và cải thiện tính minh bạch trong định giá tài sản. Morgan Krupetsky từ Ava Labs so sánh tác động của token hóa với sự ra đời của các quỹ ETF, nhấn mạnh rằng các tài sản số giao dịch 24/7 và được lập trình thông qua hợp đồng thông minh sẽ giảm chi phí và tăng tính linh hoạt cho nhà đầu tư.

Thanh toán và Chuyển tiền: Hiệu quả và Tiếp cận Toàn cầu

Ngành thanh toán toàn cầu, với doanh thu 2,4 nghìn tỷ USD vào năm 2023 theo McKinsey, đang phải đối mặt với những thách thức từ các hệ thống thanh toán kế thừa với chi phí cao và thời gian xử lý chậm. Blockchain, với các đường ray thanh toán gốc internet như Solana (phí giao dịch trung bình dưới một cent và thanh toán gần như tức thời), đang mang lại một giải pháp thay thế hiệu quả. Stablecoin, được gắn với các loại tiền fiat như USD, đang dẫn đầu sự chuyển đổi này. Báo cáo chỉ ra rằng thị trường stablecoin đã đạt giá trị 180 tỷ USD, với USDT và USDC chiếm ưu thế.

OKX Pay là một ví dụ điển hình, sử dụng stablecoin để cung cấp các giao dịch gần như miễn phí và tức thời, loại bỏ các nút thắt của ngân hàng truyền thống. Chi phí trung bình toàn cầu để gửi 200 USD là 6,35% theo Ngân hàng Thế giới, nhưng các dịch vụ crypto như OKX Pay có thể giảm chi phí này xuống còn 0,05% hoặc thậm chí bằng không. Điều này đặc biệt có giá trị đối với các khoản chuyển tiền xuyên biên giới, vốn đạt gần 670 tỷ USD vào năm 2023. Các quốc gia như Brazil đã chứng kiến sự gia tăng sử dụng stablecoin, với 90% dòng tiền crypto liên quan đến các khoản thanh toán toàn cầu.

Các công ty tài chính truyền thống như Visa cũng đang tham gia, với Visa Tokenization Asset Platform (VTAP) cho phép các ngân hàng đối tác token hóa tiền gửi và tích hợp với các dịch vụ blockchain. Paolo Ardoino, CEO của Tether, nhấn mạnh rằng stablecoin có thể cải thiện đáng kể khả năng kinh doanh bằng cách cung cấp minh bạch và hiệu quả trong quy trình xác minh nguồn vốn. Trong tương lai, blockchain được dự đoán sẽ cùng tồn tại với các hệ thống thanh toán truyền thống, tạo ra một nền kinh tế toàn cầu kết nối chặt chẽ hơn, nơi các khoản thanh toán xuyên biên giới trở nên nhanh chóng và giá rẻ hơn.

Giao dịch, Lưu ký và Ví kỹ thuật số: Tăng cường An ninh và Trải nghiệm Người dùng

Sự phát triển của các công cụ giao dịch, lưu ký và ví kỹ thuật số trên blockchain đang thay đổi cách các nhà đầu tư và người dùng tương tác với tài sản số. Các công ty tài chính như Elwood Asset Management đang phát triển các công cụ quản lý rủi ro và danh mục đầu tư tinh vi cho tài sản blockchain, trong khi các tổ chức như Goldman Sachs và Fidelity Digital Assets cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký cho BTC và ETH. Giovanni Vicioso từ CME Group dự đoán rằng blockchain sẽ thúc đẩy thanh toán tức thời 24/7 trong các thị trường truyền thống, chuyển dịch từ đầu cơ sang công nghệ đầu tư.

Ví kỹ thuật số đã trở nên thân thiện hơn với người dùng, với các cải tiến như tính toán đa bên (MPC), trừu tượng hóa tài khoản (AA), và khôi phục email bằng zero-knowledge (ZK). OKX Pay, ví dụ, cho phép giao dịch tức thời từ ví tự lưu ký mà không cần quản lý khóa riêng, nâng cao tính thanh khoản và bảo mật. Các mô hình lưu ký kết hợp từ Fidelity và Standard Chartered (hợp tác với OKX) cung cấp sự linh hoạt của tự lưu ký kết hợp với bảo mật cấp doanh nghiệp.

Proof of Reserves (PoR) là một đổi mới quan trọng khác, tăng cường sự minh bạch cho các sàn giao dịch tập trung. OKX dẫn đầu ngành với các báo cáo PoR hàng tháng, sử dụng cây Merkle và chứng minh ZK để xác minh tài sản mà không xâm phạm quyền riêng tư. Trong tương lai, PoR có thể chuyển đổi từ kiểm toán định kỳ sang kiểm tra tính thanh khoản liên tục, tăng cường niềm tin vào hệ sinh thái tài chính số.

Sandy Kaul từ Franklin Templeton dự đoán rằng trong vòng 10 năm, blockchain có thể thay thế giao dịch khu vực dựa trên phiên bằng giao dịch toàn cầu 24/7 và chuyển các bản ghi giao dịch song phương sang sổ cái chia sẻ. Điều này sẽ định vị danh mục đầu tư của nhà đầu tư vào trung tâm của cuộc sống tài chính của họ, cho phép họ kiếm phần thưởng và tối ưu hóa thanh toán giống như thẻ tín dụng ngày nay.

Kết luận

Công nghệ blockchain đang tái định hình dịch vụ tài chính bằng cách mở khóa thanh khoản thông qua token hóa, nâng cao hiệu quả thanh toán, và cải thiện bảo mật cũng như trải nghiệm người dùng trong giao dịch và lưu ký. Khi các tổ chức tài chính truyền thống và các công ty FinTech tiếp tục áp dụng blockchain, ngành tài chính đang tiến tới một tương lai minh bạch, hiệu quả và toàn diện hơn. Với sự hỗ trợ ngày càng tăng từ các khung pháp lý và sự đổi mới liên tục, blockchain không chỉ là một giải pháp thay thế mà còn là nền tảng cho nền kinh tế tài chính toàn cầu trong tương lai. Đặc biệt trong bối cảnh nước ta đang tiến tới xây dựng một sàn giao dịch tiền ảo thì việc các định chế tài chính trong nước sớm nghiên cứu triển khai ứng dụng này là điều cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

NH – Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội