Những điểm cần lưu ý về luật thuế giá trị gia tăng sửa đổi số 48/2024/QH15 với hộ kinh doanh

Luật Thuế Giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi số 48/2024/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 26/11/2024 và có hiệu lực từ ngày 01/07/2025 (riêng quy định về ngưỡng doanh thu không chịu thuế có hiệu lực từ 01/01/2026), mang đến nhiều thay đổi quan trọng nhằm phù hợp với tình hình kinh tế và chuyển đổi số. Đối với hộ kinh doanh, một số quy định mới có tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và nghĩa vụ thuế. 

1. Tăng ngưỡng doanh thu không chịu thuế GTGT

Điểm mới: Luật số 48/2024/QH15 nâng mức doanh thu hàng năm không chịu thuế GTGT của hộ, cá nhân kinh doanh từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng, có hiệu lực từ 01/01/2026 (Khoản 25, Điều 5).

• Ý nghĩa: Hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 200 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế GTGT, giúp giảm gánh nặng tài chính và thủ tục hành chính cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt trong các lĩnh vực như bán lẻ, dịch vụ ăn uống, hoặc kinh doanh nông sản.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh cần theo dõi doanh thu hàng năm để xác định xem mình có thuộc diện không chịu thuế hay không.
  • Quy định này có hiệu lực từ 01/01/2026, do đó trong năm 2025, ngưỡng 100 triệu đồng vẫn được áp dụng theo Thông tư 40/2021/TT-BTC.
  • Hộ kinh doanh không chịu thuế GTGT sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, do đó cần cân nhắc lựa chọn phương pháp tính thuế phù hợp.

2. Phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp cho hộ kinh doanh

Điểm mới: Hộ kinh doanh (trừ trường hợp tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ) phải nộp thuế GTGT theo phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu, với tỷ lệ % cụ thể (Điều 12, Luật 48/2024/QH15).

• Tỷ lệ % tính thuế GTGT:
  • Phân phối, cung cấp hàng hóa: 1%.
  • Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 5%.
  • Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 3%.
  • Hoạt động kinh doanh khác: 2%.
• Doanh thu tính thuế: Là tổng số tiền bán hàng hóa, dịch vụ ghi trên hóa đơn bán hàng, bao gồm các khoản phụ thu và phí thu thêm mà hộ kinh doanh được hưởng.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh cần sử dụng hóa đơn bán hàng để ghi nhận doanh thu, thay vì hóa đơn GTGT như phương pháp khấu trừ.
  • Đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý, hộ kinh doanh phải hạch toán riêng để nộp thuế theo phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng.
  • Hộ kinh doanh cần lưu ý kê khai và nộp thuế đúng hạn để tránh vi phạm, đặc biệt khi sử dụng các nền tảng thương mại điện tử.

3. Thuế GTGT trên nền tảng thương mại điện tử

Điểm mới: Các tổ chức quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh hoạt động trên các nền tảng này (Khoản 5, Điều 4).

• Ý nghĩa: Quy định này đơn giản hóa nghĩa vụ thuế cho hộ kinh doanh bán hàng qua các sàn như Shopee, Lazada, hoặc Tiki, vì sàn thương mại điện tử sẽ tự động khấu trừ và kê khai thuế thay.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh cần cung cấp đầy đủ thông tin cho sàn thương mại điện tử để đảm bảo việc khấu trừ thuế chính xác.
  • Doanh thu từ các nền tảng số vẫn được tính vào tổng doanh thu hàng năm để xác định ngưỡng chịu thuế GTGT (200 triệu đồng từ 2026).
  • Hộ kinh doanh nên kiểm tra các báo cáo thuế từ sàn để đảm bảo số thuế đã khấu trừ được kê khai đúng.

4. Bỏ quy định khấu trừ thuế đầu vào đặc thù cho nông sản, thủy sản

Điểm mới: Luật 48/2024/QH15 bãi bỏ quy định cho phép doanh nghiệp, hợp tác xã mua sản phẩm nông nghiệp, thủy sản chưa qua chế biến từ hộ kinh doanh được khấu trừ thuế GTGT đầu vào mà không cần nộp thuế đầu ra (Khoản 1, Điều 14).

• Ý nghĩa: Hộ kinh doanh sản xuất, kinh doanh nông sản, thủy sản cần kê khai và nộp thuế GTGT đầu ra nếu thuộc diện chịu thuế, đảm bảo nguyên tắc chỉ được khấu trừ thuế đầu vào khi đầu ra chịu thuế.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh nông sản, thủy sản cần chuẩn bị cho việc lập hóa đơn bán hàng và kê khai thuế GTGT, đặc biệt nếu doanh thu vượt 200 triệu đồng/năm từ 2026.
  • Quy định này có thể làm tăng chi phí ban đầu cho hộ kinh doanh do cần tuân thủ chế độ kế toán và hóa đơn, nhưng cũng tạo sự minh bạch trong chuỗi cung ứng.

5. Các hành vi bị cấm liên quan đến hóa đơn và thuế GTGT

Điểm mới: Luật 48/2024/QH15 quy định rõ 8 hành vi bị cấm trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT, áp dụng cho cả hộ kinh doanh (Điều 13).

• Các hành vi bị cấm:
  • Mua, bán, hoặc môi giới hóa đơn không hợp pháp.
  • Tạo lập giao dịch không có thật hoặc không đúng quy định pháp luật.
  • Lập hóa đơn trong thời gian tạm ngừng kinh doanh (trừ trường hợp thực hiện hợp đồng đã ký trước).
  • Không chuyển dữ liệu hóa đơn điện tử về cơ quan thuế.
  • Làm sai lệch, truy cập trái phép, hoặc phá hủy hệ thống thông tin hóa đơn.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh cần sử dụng hóa đơn điện tử theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 70/2025/NĐ-CP) và chuyển dữ liệu hóa đơn về cơ quan thuế đúng quy định.
  • Vi phạm các hành vi trên có thể dẫn đến phạt hành chính, truy thu thuế, hoặc xử lý hình sự, do đó hộ kinh doanh cần kiểm tra kỹ lưỡng hóa đơn và chứng từ.
  • Hộ kinh doanh nên áp dụng các phần mềm kế toán để quản lý hóa đơn điện tử và đảm bảo tuân thủ quy định.

6. Giảm thuế GTGT tạm thời (Nghị định 72/2024/NĐ-CP)

Điểm mới: Theo Nghị định 72/2024/NĐ-CP, từ 01/07/2024 đến 31/12/2024, hộ kinh doanh tính thuế GTGT theo phương pháp tỷ lệ % trên doanh thu được giảm 20% mức tỷ lệ % khi xuất hóa đơn cho hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng giảm thuế (thuế suất từ 10% xuống 8%).

• Ý nghĩa: Quy định này giúp giảm nghĩa vụ thuế cho hộ kinh doanh trong ngắn hạn, đặc biệt trong các lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ, hoặc sản xuất nhỏ.
• Lưu ý:
  • Hộ kinh doanh cần lập phụ lục giảm thuế GTGT theo mẫu trong phần mềm HTKK phiên bản 5.2.2 khi kê khai thuế.
  • Các mặt hàng không được giảm thuế bao gồm viễn thông, tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bất động sản, và một số sản phẩm khai khoáng, hóa chất.
  • Quy định này chỉ áp dụng đến hết 31/12/2024, do đó hộ kinh doanh cần chuẩn bị cho các thay đổi từ 01/07/2025 khi Luật 48/2024/QH15 có hiệu lực.